Dawniej, na wsiach często obok kur biegały beztrosko gęsi. Mięsko do zjedzenia, pióra na poduszki, jajka, ale też tłuszczyk do przetopienia na smalec.

Takim sposobem nasi przodkowie się leczyli. Stare ludowe metody.

Dziś, gdy chemia jest wszędzie, staramy się w jakiś sposób powrócić do tych starych dobrych metod.

TROCHĘ HISTORII O SMALCU GĘSIM

W publikacji „Uniwersalna książka kucharska” – z ilustracjami i kolorowymi tablicami oznaczona na wystawach higienicznych w Warszawie w roku 1910 i 1926 (s. 392), autorka Maria Ochorowicz-Monatowa pisze:

„Jeśli kaczka lub gęś są tłuste, trzeba wśród pieczenia zbytni tłuszcz zlewać. Smalec gęsi z Siewierza jest potrawą często wymienianą przez rodzimych i przyjezdnych smakoszy. Smalec przyrządza się z wytopionego sadła (tłuszczu) gęsiego. Żywienie gęsi ma duże znaczenie dla smaku smalcu z gęsi. Tradycyjna metoda chowu powoduje, że tłuszcz ma delikatny zapach i smak. Tradycyjne żywienie ptactwa polega na tzw. wolnym wypasie, podczas którego przez cały okres chowu zwierzęta żywią się zielonką na łąkach i w przydomowych ogrodach, dokarmiane są zaś ugotowanymi ziemniakami mieszanymi z dodatkiem otrąb. Hodowane gęsi muszą osiągać odpowiednią wagę. Smalec gęsi w Siewierzu używało się dawniej i używa się dzisiaj jako dodatku do wszystkich potraw z gęsi: żołądków, wątróbki, żurku na gęsinie itp., a także do dań i potraw z drobiu oraz jajek – pieczenia i smażenia gęsi oraz kaczek, a także smażenia jajecznicy. Charakterystyczną cechą produktu jest to, że czysty smalec gęsi ma z wierzchu płynną konsystencję, a stała masa osadza się na dnie naczynia. Aby tłuszcz dobrze skrzepł, można dodać smalcu wieprzowego i wtedy nadaje się on do smarowania chleba. W kulinarnej tradycji wielu krajów, głównie słowiańskich oraz germańskich, kromka chleba ze smalcem była podstawowym pożywieniem ludzi. Smalec z gęsi ze względu na wysoką zawartość (ponad 2/3) nienasyconych kwasów tłuszczowych zalicza się do zdrowych tłuszczów zwierzęcych. Przeważa w nim kwas oleinowy (podobnie jak w oliwie z oliwek), który obniża poziom złego cholesterolu (LDL), natomiast nie zmniejsza stężenia dobrego cholesterolu (HDL). Smalec gęsi z miodem, rozpuszczony w gorącym mleku i pity przed snem ma właściwości rozgrzewające. Recepturę stosowały babcie ze Śląska i podawały osobom przeziębionym. Małym dzieciom wcierano czysty smalec (bez dodatków) w piersi, co również miało właściwości rozgrzewające i przynosiło ulgę przy uporczywym kaszlu. Wywiad etnograficzny przeprowadzony wśród mieszkańców Siewierza potwierdza tradycje wytwarzania smalcu i jego dużą popularność w gospodarstwach domowych.

Marek Kubik tak wspomina: Od 1945 roku zawsze był używany do podlewania gęsi (…) polewało się tym później żołądki (…). Piotr Bikont w artykule Polacy nie gęsi, ale gęsi jeszcze mają („Newsweek” 2005 r.) pisze: Czy da się żyć bez gęsiego smalcu? Najwyraźniej tak, bo od lat nie sposób go u nas kupić. Młodsze pokolenie tylko wzrusza ramionami, bo hasło „smalec gęsi” nie budzi na ich podniebieniach żadnych skojarzeń (…).

Autor kontynuuje, zachwycając się doskonałym smalcem: Teraz smaruję sobie nim chleb, kiedy tylko mam ochotę, bo często jeżdżę gierkówką, a w Siewierzu jest bar, gdzie sprzedają go w słoiczkach (…). Smalec gęsi wymienia się w wielu publikacjach dotyczących kulinariów. Wraz z innymi potrawami siewierskimi stał się wizytówką Siewierza i jego „towarem eksportowym”.”

JAKIE WIĘC SMALEC GĘSI MA WŁAŚCIWOŚCI?

W KUCHNI

- smalec gęsi nadaje się do smażenia i pieczenia (chociaż nie wszyscy chcą tracić jego cenne właściwości na smażenie).

- używany jest do przygotowywania dań z drobiu.

- można sporządzić smarowidło do pieczywa ze smalcu, np. sam smalec, bądź smalec posypany lekko solą, z dodatkiem cebulki, przypraw ziołowych – majeranku.

W LECZNICTWIE

Znacznie częściej smalec gęsi jest wykorzystywany w lecznictwie.

- smalec gęsi jest sprawdzonym (już przecież przez naszych przodków) sposobem na przeziębienie. Jeżeli dokucza ci uciążliwy katar i kaszel, i masz wysoką temperaturę, rozpuść smalec gęsi z miodem w gorącym mleku i wypij przed snem.

- smalcem gęsim smaruje się klatkę piersiową i plecy przed snem. Działa rozgrzewająco i przynosi ulgę przy uporczywym kaszlu.

- również w czasie trwania zapalenia oskrzeli należy rozpuścić łyżeczkę smalcu oraz miodu w ok. pół szklanki gorącego mleka. Kuracja schorzenia układu oddechowego polega na piciu takiej ciepłej mikstury od 1 do 3 razy dziennie (warto jednak, gdy ma się zapalenie oskrzeli, skonsultować się z lekarzem, żeby nie zaszkodzić).

- smalcem gęsim, który rozgrzewa można smarować bolące stawy, biodra oraz kręgosłup.

- smalec gęsi zawiera wiele witamin, mikro- oraz makroelementów, jest bogaty w witaminę A, witaminy z grupy B i witaminę E oraz cynk, magnez, żelazo, fosfor i potas.

- smalec gęsi można stosować również na problemy skórne, np. skóra przesuszona (skórę smarujemy czystym smalcem, bądź  dodajemy go do kremu który stosujemy na co dzień. Warto sięgnąć po niego także w okresie jesienno-zimowym).

- na bóle reumatyczne kości i stawów warto sięgnąć po smalec i skorzystać z jego rozgrzewających właściwości.

 

JAK SPORZĄDZIĆ ROZGRZEWAJĄCY I ZDROWY NAPÓJ W CZASIE PRZEZIĘBIENIA I ZAPALENIA OSKRZELI? - przepis

Składniki:

2 łyżki gęsiego smalcu

1 łyżka miodu

1/2 szklanki ciepłego mleka

Przygotowanie:

Mleko należy podgrzać w garnuszku, następnie do lekko ciepłego dodajemy smalec i miód. Gotujemy jeszcze chwilkę, do momentu rozpuszczenia się wszystkich składników.

Warto klatkę piersiową chorej osoby natrzeć samym smalcem gęsim. Daje to uczucie rozgrzania, łagodzi kaszel i katar.

W szczególności w przypadku małych dzieci (wiek: do 3-4 lat) warto takie metody stosować. Dla tak małych dzieci, wg. wskazań (a raczej) przeciwwskazań suplementów diety, nic nie można taka małym dzieciom podać. Czyli co zostaje dla nich, szpital????

Taka kuracja + naturalne syropy (np. z cebuli, cytryny) = skuteczne i bezpieczne rozwiązanie.

CZY MOŻEMY SAMI PRZYGOTOWAĆ SOBIE SMALEC Z TŁUSZCZU GĘSIEGO?

Otóż tak.

Potrzebna tylko będzie wiejska gąska. Z gąski wycinamy te fragmenty, które mają najwięcej tłuszczu. Przekładamy wszystko do dużego garnka i dodajemy kilka łyżek wody. Tłuszcz podgrzewamy, mieszamy i wytapiamy. Do gotowego smalcu możemy do oddzielnych słoiczków dodać inne dodatki: przyprawy ziołowe, cebulkę.

Produkty powiązane