Zioła od dawnych czasów były używane do łagodzenia dolegliwości, na które cierpieli ówcześni ludzie. Zioła mogą działać podobnie jak lek (chociaż w niektórych przypadkach nie zawierzajmy ziołom swojego czy najbliższych życia), również mogą wywoływać skutki uboczne - należy uważnie obserwować swój organizm. Profilaktyczne zażywanie ziół, zapobieganie powstawaniu różnych dolegliwości i chorób lub skuteczne uzupełnienie leczenia.
Istotne jest aby przed każdym rozpoczęciem stosowania przetworów zielarskich skonsultować się z lekarzem i ustalić, co nam dolega i co chcielibyśmy poprawić w funkcjonowaniu naszego organizmu.
Ziołolecznictwo daje nam szereg możliwości. Można z poszczególnych (nie wszystkich, oczywiści) przygotować coś smacznego i dobroczynnego.
A oto kilka przykładów...
KLEIKI (Mucilagines)
Są to wodne roztwory koloidalne wielocukrów występujących w skrobiach lub agarze.
Odznaczają się dużą lepkością i wykazują właściwości osłaniające błony śluzowe i skórę. Wykonujemy je poprzez gotowanie surowca z wodą. Kleik należy stosować bezpośrednio po sporządzeniu. Przydatność kleików jest bardzo krótka.
MACERATY (Maceratio)
Uzyskujemy je poprzez wytrawianie surowców wodą o temperaturze pokojowej przez ok. 30 minut. Maceraty wykonuje się najczęściej z surowców śluzowatych.
MIODY (Mellitia)
Właściwa nazwa powinna brzmieć: syropy wytwarzane z miodu, wody i cukru. Po sporządzeniu należy je przechowywać w szklanych, szczelnie zamkniętych naczyniach.
NAPARY (Infusa)
Wykonujemy je, zalewając surowce wrzątkiem i ogrzewając ok. 15 minut pod przykryciem. Nie doprowadzamy wody do wrzenia. Następnie odstawiamy napar na 30 minut i odcedzamy. Płyn można uzupełnić wrzątkiem, którym przemywa się surowiec. Napary stosujemy bezpośrednio po przyrądzeniu.
NALEWKI (Tincturae)
Są to etanolowe wyciągi z wysuszonych i odpowiednio rozdrobnionych surowców. Proces wytwarzania nalewek polega na ekstrahowaniu substancji aktywnych zawartych w surowcach przez maceracje i perkolacje. Nalewki są postaciami leku ziołowego długo zdatnymi do użytku.
ODWARY (Decocta)
To wodne wyciągi wykonane z surowców o twardszej konsystencji, takich jak kora czy korzenie. Surowiec zalewamy zimną wodą i ogrzewamy pod przykryciem aż do wrzenia wody. Gotujemy jeszcze przez 30 minut, a następnie odcedzamy. Odwar jest gotowy do użycia zaraz po przyrządzeniu, ale ma krótką trwałość.
OCTY (Aceta)
Nazywamy tak wyciągi z surowców roślinnych sporządzone przy użyciu wodnych roztworów kwasu octowego. Dawniej były powszechnie używaną formą leków ziołowych do użytku zewnętrznego.
OKŁADY (Compres)
Leczenie w postaci przykładania kompresów, ma miejscowe działanie przeciwzapalne i ściągające. Wykonujemy je z kilku warstw tkaniny nasyconej roztworem zawierającym sporządzony środek leczniczy, np. wyciągi z poszczególnych ziół.
POWIDEŁKA (Electuaria)
Jest to doustna forma leku przygotowywana ze sproszkowanego surowca zielarskiego, który należy dokładnie wymieszać z dżemem, powidłami, miodem, jak również z gotowanymi mięsnymi owocami. Stosuje się je zwykle jako środek wzmacniający dla rekonwalescentów lub też zapobiegawczo. Powidełka z owoców kruszyny lub szakłaka działają przeczyszczająco.
SOKI (Succi)
Tę formę leku otrzymujemy, wyciskając sok ze świeżych miękkich surowców, którymi najczęściej są owoce. Zwykle dla przedłużenia trwałości stabilizujemy sok, dodając alkohol etylowy (spirytus) lub ogrzewając do wrzenia.
SYROPY (Sirupi)
Są to stężone (do ok. 65%) roztwory cukru w wodzie lub sokach owocowych, względnie wyciągach roślinnych. Stężenie cukru zabezpiecza je przed psuciem.
ZIÓŁKA (Species)
Jest to mieszanina rozdrobnionych ale nie sproszkowanych surowców roślinnych. W skład takich mieszanek wchodzą raczej rośliny o łagodnym działaniu. Natomiast nie ma w nich raczej tych silnie działających, ani tych trujących. Ta postać leków używana jest najczęściej do sporządzania odwarów lub naparów. Skład ziółek może być zróżnicowany – surowce pochodzą z kilku albo nawet kilkunastu gatunków roślin. Wszystko jest ustalane proporcjonalnie, według wagi, odpowiedniego przepisu, bądź receptury. Ziółka mogą być używane wewnętrznie lub zewnętrznie. Gotowy preparat należy przechowywać w szczelnie zamkniętym, najlepiej szklanym opakowaniu. Taki gotowy preparat możemy przechowywać w odpowiednich warunkach około roku.