Kozłek lekarski, po łacinie Valeriana officinalis , to niesamowita roślina, którą ludzie wykorzystują już od tysięcy lat. Słowo valere znaczy „być zdrowym” co również świadczy jak musiały ją cenić poprzednie pokolenia. W czasach starożytnych sam Hipokrates i Dioskurydes pisali o jej właściwościach. Przed narodzeniem Chrystusa, w Grecji i w Rzymie, zioło te funkcjonowało pod nazwą „phu”. Wzięło się to od legendy, która głosiła, że Valeriana officinalis była jednym ze składników odtrutki dla króla Pontu – Mitrydatesa VI Eupatora.

Na początku XX w. niemieckie ministerstwo wojny prowadziło specjalne plantacje kozła właśnie na rzecz I Wojny Światowej. Również w Polsce, czerpie się z jego cennych właściwości. Już w XV wieku przewija się on w manuskryptach medycznych jako środek na wiele dolegliwości.

Prawie wszędzie

Kozłek występuje w całej Europie i Azji (z wyjątkiem stref arktycznych i obszarów pustynnych). W Polsce ta roślina jest uznawana za bardzo powszechną bylicę, występującą w zaroślach, blisko różnych zbiorników wodnych, na wilgotnych łąkach a nawet w rowach. Najczęściej jednak surowiec, który wykorzystuje się w celach medycznych, pozyskiwany jest z upraw. Właściwości lecznicze zawiera podziemna część kozłka - korzeń i kłącze. Zawierają one głównie irydoidy o charakterze estrów, zwane walepotriatami a także olejki eteryczne. Ze składników oddziałujących należy jeszcze wymienić wolne monoterpeny, alkaloidy terpenowe np. waleryninę i aktynidyne – która działa pobudzająco na koty. Dlatego uważa się kozłka za afrodyzjak właśnie dla kotów:)

Zastosowanie waleriany

Od lat uznawana jest za środek na uspokojenie. Trzeba pamiętać, że nie każda forma kozłka posiada takie właściwości. Badania Thiesa w roku 1966 wykazały, że takie działanie posiadają tylko wyciągi zimne z surowca czyli – macerat, nalewka alkoholatura zimna i ekstrakt zimny. Napar, czy odwar nie działają uspokajająco na ośrodkowy układ nerwowy. Wymienione wyżej formy są bardzo często zalecane przy stanach depresyjnych oraz przy problemach ze snem.
Jeżeli chodzi o napary wodne, czy intrakty; również posiadają podobne właściwości ale w śladowych ilościach. Polecane są jednak na wiele innych problemów czy schorzeń. Kozłek lekarski poleca się na wzdęcia, kamicę żółciową, bóle brzucha, zawroty głowy czy kamice moczową. Często wykorzystuje się go również przy przeziębieniach np. w czasie silnego kaszlu. Również zewnętrznie zaleca się stosowanie przetworów z kozłka - na skórę głowy, przy łojotoku albo łupieżu. Specjalne wywary możemy wykorzystać również do przemywania twarzy przy trądziku i wysypce.

Przeciwwskazania

Kozłek lekarski w świecie medycyny występuje jako lek, czyli został poddany szeregowi badań. Niektóre formy waleriany są niewskazane np. dla kobiet w ciąży, ale również osób stosujących leki na choroby psychiczne. Nie powinno się jej również łączyć z lekami zwiotczającymi mięśnie, antynapadowymi, środkami odurzającymi, czy alkoholem. Co ważne kozłek wchodzi w interakcje z lekami stosowanymi przez anestezjologów, dlatego nie można go stosować przed operacjami w znieczuleniu ogólnym.
Prowadzący pojazdy mechaniczne lub zajmujący się obsługą urządzeń mechanicznych będących w ruchu, też powinni się powstrzymać ze stosowaniem preparatów na bazie kozłka. Natomiast osoby starsze powinny być bardzo ostrożne stosując kozłek ze względu na to, że może on przyczynić się do zawrotów głowy, a nawet omdleń.

Dziedzictwo

Kozłek jest stosowany od tysiącleci. Powierzchnia ziemi skrywa jego lecznicze bogactwo. Pokolenia, po pokoleniach mogą doświadczać mocy tego zioła. Miejmy nadzieję, że nadal będzie to możliwe. Za pięćdziesiąt, sto, czy tysiąc lat.

Produkty powiązane